گاز گرفتن طوطی و نحوه مدیریت ترس در آنها

بنابراین ترس و عدم اعتماد، رایج ترین دلیلی است که منجر به گاز گرفتن توسط پرندگان می‌شود.

اختلال گاز گرفتن یک اختلال رفتاری شایع است که در پرنده‌ها و طوطی‌هایی که به تازگی خریداری شده‌اند و وارد یک منزل و یا خانواده جدید شده‌اند دیده می‌شود و علت اصلی آن عدم اعتماد طوطی به محیط جدید و افراد خانواده است.

بنابراین نخستین تلاش شما باید بر این موضوع متمرکز باشد که هر چه زودتر اعتماد طوطی را جلب کنید.

طوطی و پرنده تازه وارد در ابتدای ورود به منزل باید مدتی (چند روز تا یک هفته) بطور جداگانه در یک قفس نگهداری شود بدون اینکه تماسی با سایر پرندگان و افراد خانواده داشته باشد.

در طی این مدت به هیچ وجه نباید تماس چشمی و تماس کلامی با پرنده داشته باشید و از حرف زدن با او خودداری کنید. وظیفه شما فقط تامین آب، دان و شرایط محیطی مناسب خواهد بود.

در طی این مدت قفس پرنده باید در یک محیط کاملا آرام و بی سر و صدا باشد و در طی روز چند بار به آن سرکشی کنید. دقت کنید که در این مدت برای تامین آب و غذا، دست خود را بطور ناگهانی وارد قفس نکنید و از  بازی کردن با او خودداری کنید.

همچنین خواب کافی پرنده در این مدت باید تامین باشد. طوطی‌ها باید در فصل تابستان روزانه حداقل 8 – 10 ساعت خواب کافی و در فصل پاییز و زمستان روزانه 12 تا 14 ساعت خواب شبانه کافی داشته باشند و در غیر اینصورت دچار اختلال رفتاری خواهند شد. بنابراین در فصل تابستان ساعت 8 شب و فصل پاییز و زمستان ساعت 7 شب پرنده را برای خواب آماده کنید.

بیدار ماندن پرنده به همراه افراد خانوده تا پاسی از شب به شدت آسیب زننده است و در دراز مدت میتواند مشکلات غیر قابل درمان ایجاد کند. اگر چه خیلی از افراد غیر حرفه‌ای و تازه کار موضوع خواب را جدی نمی گیرند، ولی توصیه می‌کنم شما این موضوع را جدی بگیرید.

پرنده یک وسیله بازی و سرگرمی نیست و نباید به چشم یک شی و یا وسیله بازی به اون نگاه کرد و فقط یک دوست و همنشین کوچک و دلنشینی است که شما موظف هستید تمام نیازهای روحی، روانی و جسمی او را برآورده و مهیا کنید و در غیر اینصورت نتیجه منفی حاصل خواهد شد.

نکته قابل توجه این است که در صورتیکه پرنده به همراه شما تا ساعت 11 یا 12 شب بیدار است در اینصورت می بایست تا 12 ظهر روز بعد خواب آرام داشته باشد، این موضوع مشروط به آن است که با روشن شدن هوا در صبح روز بعد، شرایط ایجاد فضای تاریک برای پرنده مهیا باشد و همچنین فعالیت های روزمره شما در داخل خانه و سر و صدای ناشی از آن، اختلالی در خواب پرنده ایجاد نکند، بنابراین رعایت سیکل خواب 12 – 14 ساعت در طی 24 ساعت  برای حفظ سلامتی جسمی و روحی پرنده از ضروریات است.

بعد از گذشت چند روز، شروع کنید به داشتن تماس چشمی با پرنده بدون اینکه تماس کلامی وجود داشته باشد و به تدریج با گذشت چند روز علاوه بر تماس چشمی، میتوانید تماس کلامی با پرنده داشته و به آرامی با پرنده صحبت کنید بدون آنکه تلاشی برای لمس کردن پرنده داشته باشید.

همزمان میتوانید از غذای تشویقی مانند کاهو، سیب و یا مقدار کمی گردو یا بادام استفاده کنید چرا که پرندگان به شدت واکنشگرا هستند و متوجه می شوند که صاحب آنها در تلاش برای حفظ و مراقبت از اوست، لذا به این رفتارهای صاحب خود، واکنش مثبت نشان خواهند داد و باعث جلب اعتماد آنها خواهد شد.

همزمان می‌توانید تعدادی اسباب بازی مناسب پرندگان تهیه کنید و در اختیار پرنده قرار دهید.

بعد از گذشت یک هفته تا 10 روز از ورود طوطی جدید، اجازه دهید پرنده برای مدت کوتاهی از قفس خارج شده و داخل فضای خانه پرواز کند. در طی این مدت به هیچ وجه تلاش نکنید که پرنده را با دست بگیرید و یا پرنده روی دست شما بنشیند. فقط به پرنده اجازه دهید که این فرصت را داشته باشد تا به کاووش و جستجوی دنیای جدید و کوچک اطراف خود بپردازد.

توصیه می شود در ابتدای ورود پرنده به منزل جدید از چیدن بال ها خودداری کنید تا فرصت پرواز و آشنایی با محیط جدید را داشته باشد.

در مدتی که پرنده تازه وارد در فضای خانه پرواز میکند به منظور جلوگیری از هرگونه آسیب به پرنده، باید به نکات زیر توجه کنید:

• پرده‌های پنجره‌ها کشیده شده باشند چرا که احتمال تصادف پرنده با شیشه پنجره بسیار زیاد است. به تجربه دیده شده که تعداد زیادی از پرندگان خانگی در اثر تصادف با شیشه پنجره تلف می شوند.
• در صورتی که از وسایل گرمایشی و سرمایشی از جمله شومینه، بخاری، پنکه سقفی استفاده می‌کنید احتمال برخورد با این وسایل زیاد خواهد بود و لذا پیش بینی های لازم را انجام دهید.
• گیاهان آپارتمانی از جمله دیفن باخیا و سانسوریا به شدت برای پرنده سمی است بنابراین اقدامات لازم برای جلوگیری از دستسرسی پرنده به این گیاهان را انجام دهید.
• در صورتی که مشغول آشپزی بر روی اجاق گاز هستید احتمال فرود آمدن پرنده بر روی شعله اجاق وجود خواهد داشت و به این موضوع دقت کنید.
• اگر در حال صرف غذا هستید مراقب فرود پرنده به داخل ظروف غذاخوری باشید. به کرات دیده شده که پرنده به داخل سوپ و خورشت داغ سقوط کرده است.
• در صورتی که در منزل مشغول نظافت و تمیزکاری هستید و از مواد شوینده از جمله سفید کننده‌ها و اسیدهای جرم بر استفاده می کنید احتمال فرود آمدن پرنده در این مواد و محلول ها وجود دارد و لذا باید پیش بینی لازم را به کار ببرید.
• همانطور که بعدا در این نوشته خواهم گفت به کودکان خود روش صحیح تعامل با پرنده را آموزش دهید و آنها را توجیه کنید که پرنده اسباب بازی نیست و دارای احساسات و عواطف است و هر گونه رفتار نامتعارف با پرنده باعث ایجاد اختلال رفتاری در پرنده خواهد شد.
• از عدم وجود آیینه در محل پرواز و رفت و آمد پرنده اطمینان حاصل کنید چرا که آیینه باعث ترس و هراس در پرنده می شود.
• برای جلوگیری از فرار دوست جدید خودتان، مراقب بسته بودن تمام درها و پنجره‌ها باشید.
• به هیچ وجه پرنده را به همراه کودکان در خانه تنها نگذارید. به تجربه دیده شده که کودکان کم سن و سال رفتارهای خطرناکی با پرنده انجام می دهند. به کرات شخصا شاهد قرار دادن و حبس کردن پرنده داخل یخچال و فریزر، کشوی میز، جا کفشی و یا حتی مایکروفر و روشن کردن آن توسط کودکان آموزش ندیده بوده‌ام.

 

بعد از گذشت چند روز، در زمانی که پرنده در داخل فضای خانه مشغول سیر و سیاحت است می توانید تماس کلامی و صحبت کردن با پرنده را شروع کنید و با استفاده از غذاهای تشویقی مثل مقدار کمی سیب، گردو و یا بادام (در حد بسیار کم) پرنده را تشویق کنید تا به سمت شما بیاید که البته در روزهای اول ممکن است این تلاش شما با موفقیت همراه نباشد ولی این نکته را به یاد داشته باشید که رفتار با پرندگان نیاز به صبر و حوصله و ممارست دارد و نباید زود نا امید شوید.

چرا که زمان لازم برای برقراری ارتباط دوستانه با پرنده ممکن است از یک پرنده تا پرنده دیگر متفاوت باشد. بطوریکه یک پرنده ممکن است در عرض چند روز با افراد خانواده ارتباط صمیمی برقرار کند و در یک پرنده دیگر ممکن است این مدت به چندین هفته و یا حتی به یک ماه هم برسد.

پس نا امید نشوید و به تلاش خود ادامه دهید. البته نقش خودتان و افراد خانواده و تامین فضای آرام و بدون تنش و استرس برای پرنده را در این مدت فراموش نکنید.

دقت کنید که به هیچ وجه نباید پرنده خود را مجبور کنید تا به سمت شما بیاید و یا روی دست و شانه شما بنشیند چون این کار نتیجه معکوس خواهد داشت و باعث تخریب اعتماد پرنده به شما خواهد شد. بنابراین باید صبر کنید تا با گذشت زمان خود پرنده تمایل به نزدیک شدن و تعامل با شما را داشته باشد.

بدین ترتیب اگر تمام مواردی که گفته شد به دقت و با حساسیت دقیق بکار بگیرید، مطمئن باشید که دیر یا زود موفق خواهید شد که اعتماد دوست جدید و کوچک خود را جلب کنید و از همراهی و همنشینی با او لذت ببرید.

اگر پرنده شما بعد از مدتی زندگی کردن در کنار شما دچار اختلال گاز گرفتن شد باید به این موضوع دقت کنید که پرنده‌ها به راحتی از هر تغییری می‌ترسند. آنها تغییر را دوست ندارند و از نظر آنها به عنوان عدم امنیت برای آنها تلقی می‌شود .

شما اگر تصمیم بگیرید که پرنده خود را بترسانید (حتی در شوخی) باعث می‌شوید به راحتی و به سرعت رابطه خود را با پرنده برهم بزنید. آنچه که از نظر شما حکم شوخی و محبت و فعالیت سرگرم کننده برای اعضای خانواده دارد، برای پرنده یک وضعیت بحرانی و  تهدید کننده زندگی محسوب می‌شود.

به هیچ وجه برای گرفتن پرنده، دست خود را در داخل قفس پرنده وارد نکنید. در بیشتر موارد، صاحبان حیوانات خانگی به دلیل ترس پرنده، گاز گرفته می شوند.

به خصوص اگر به طور ناگهانی و با سرعت به سمت قفس پرنده حرکت کنید و یا دست را  به صورت ناگهانی وارد قفس کنید و یا زمان کافی را برای به دست آوردن و جلب اعتماد پرنده صرف نکنید.

همواره سعی کنید قفس پرنده در ارتفاع 150 - 160 سانتی متری از سطح زمین قرار داشته باشد بطوری که این امکان برای پرنده وجود داشته باشد که فضای خانه را از بالا نظاره‌گر باشد و به هیچ وجه نباید قفس پرنده در ارتفاع پائین و یا کف زمین قرار گیرد چرا که حس ناامنی را در پرنده تشدید می کند.

اگر افراد ساکن در خانه، قد بلندی داشته باشند چه بسا ممکن است این ضرروت حس شود که ارتفاع نصب قفس بالاتر باشد بطوری که ارتفاع نصب قفس نباید از ارتفاع قد بلندترین فرد خانه پائین‌تر باشد.

ترس همچنین ممکن است توسط اشیاء بالای قفس پرنده ایجاد شود، مانند لوسترها و وسایل روشنایی، وسایل تزئینی آویزان از سقف و پنکه های سقفی و یا نقاشی‌ها و تابلوهایی که تصاویر حیوانات در آن وجود دارد.

این پرندگان به هیچ وجه  تحمل حرکت‌های ناگهانی و یا تند و تکانشی را ندارند، بخصوص حرکات و جهش های ناگهانی کودکانی که در حال بازی هستند و یا دویدن  سگ‌ها و گربه‌ها در داخل منزل.

هرگز به گربه خانگی خود اجازه ندهید که به قفس پرنده شما خیره شود، حتی اگر یک بچه گربه کوچک و بی‌آزار باشد. وجود یک گربه در داخل خانه برای ترساندن پرندگان کفایت می‌کند.

طبیعی است که پرندگان خانگی از جمعیت زیاد بخصوص در میهمانی‌ها، افراد غریبه در داخل خانه (مثلا نظافتچی ها، میهمانان و یا تعمیرکاران) و یا هرکسی که از پشت به پرنده نزدیک شود، ترس و هراس داشته باشند.

این پرندگان از صداهای تند و خشن، فریادهای بلند، صدای جیغ و داد کودکان، پارس سگ ها، کوبیدن ناگهانی درها، صدای حیوانات از بیرون، آتش بازی و ترقه بازی (بخصوص در چهارشنبه سوری) بسیار می‌ترسند.

همچنین ممکن است به دلیل تغییراتی که در شرایط و سبک زندگی پرنده ها ایجاد می‌شوند، ترس در آنها ایجاد شود. انتقال به یک قفس جدید یا قرار دادن قفس پرنده در یک مکان و یا اتاق جدید، می‌تواند باعث ترس و استرس شود که به نوبه خود می‌تواند منجر به گاز گرفتن ناشی از  ترس شود.

حتی اشیا و اسباب بازی هایی که برای لذت بردن حیوان خانگی شما طراحی شده اند - مانند اسباب بازی های جدید با اشکال عجیب و متفاوت، غذاهای جدید می‌توانند احساس امنیت پرنده را تهدید کند.

هر گونه تغییرات در اتاقی که پرنده را در آن نگهداری می‌کنید می‌تواند باعث ایجاد احساسات ترس در حیوان خانگی شما شود. اگر  پرده جدید نصب کرده اید و یا مبلمان جدید خریداری کرده اید، یا اگر پیراهن جدیدی می‌پوشید و یا حتی عطر جدیدی استفاده می‌کنید، به احتمال زیاد این تغییرات، پرنده را تحت استرس  قرار خواهد داد.

برای سازگاری با این تغییرات، به پرنده خود زمان کافی بدهید. اگر پرنده خود را در یک قفس جدید قرار می‌دهید، به پرنده این فرصت را بدهید تا در مکان جدید به تنهایی و در آرامش به استراحت بپردازد و بعد از گذشت مدت زمان کوتاهی (حدود یک تا دو ساعت) برای نزدیک شدن به دوست کوچک خود از لحن دوستانه همراه با محبت و یک غذای تشویقی مناسب استفاده کنید و هرگز دست خود را به طور ناگهانی در داخل قفس وارد نکنید، به خصوص زمانی که تغییرات در محیط اطراف پرنده به تازگی اتفاق اقتاده است.

اگر افراد غریبه در منزل رفت و آمد دارند و یا اگر در فکر برگزاری یک میهمانی خانوادگی هستید و یا در حال نزدیک شدن به چهارشنبه آخر سال هستید از قبل باید چاره اندیشی کنید و اقدامات لازم را برای در امان بودن دوست کوچک خودتان انجام دهید.

به کودکان و فرزندان خود نحوه صحیح و درست تعامل با پرندگان را آموزش دهید. بدون رو دربایستی و خجالت، از میهمانان خود خواهش کنید تا از نزدیک شدن به قفس پرنده خودداری کنند و از آنها بخواهید در زمان و شرایط مناسب (با تشخیص شما) و با روشی که شما خواهید گفت، برای نزدیک شدن به پرنده و تماشای آن، اقدام کنند.

از روشن کردن تلویزیون و اجرا و پخش موسیقی (بخصوص موسیقی هایی با ریتم تند) با صدای بسیار بلند، خودداری کنید. اگر چه صدای آرام تلویزیون و رادیو بخصوص برنامه‌های کارتونی، می‌توانند برای پرنده آرام بخش باشند بخصوص در مواقعی که در خانه تنها هستند.

قرار دادن قفس پرنده در کنار پنجره به گونه ای که مشرف به خیابان و کوچه باشد، بخصوص در زمانی که در خانه تنها است می‌تواند روش خوب و درستی باشد ولی باید دقت کنید که از فضای بیرون، صدای ناهنجار (مثلا صدای مهیب کامیونها و بوق وحشتناک خودروها) وارد منزل نمی‌شود.

همچنین از اینکه حیواناتی مثل گربه و یا سایر پرندگان به پشت پنجره رفت و آمد نداشته باشند اطمینان حاصل کنید چرا که باعث وحشت و هراس پرنده خواهد شد.

اگر قفس را در بالکن قرار می‌دهید بخصوص برای آقتاب گرفتن، اطمینان حاصل کنید سایر حیوانات و پرندگان قادر به نزدیک شدن به قفس پرنده شما نخواهند بود.

در زمانی که به میهمانی دعوت هستید اگر چه همراه داشتن پرنده کوچک خودتان می‌تواند باعث کاهش اضطراب تنهایی شود ولی باید شرایط داخلی منزل میزبان خود را هم در نظر بگیرد.

تنها ماندن پرنده در منزل بهتر از همراه داشتن پرنده در منزل میزبانی است که محیط بسیار استرس زا و بیمناک برای پرنده دارد (حضور کودکان شیطان، وجود دکوراسیون های عجیب، حضور افرادی که در تعامل با پرندگان غیر حرفه ای هستند، حضور پرنده خانگی و سگ و گربه در منزل میزبان)

 

 

دکتر علی همایون مقدم

دامپزشک پرندگان